Wiesław Kozioł*, Ireneusz Baic*, Łukasz Machniak**
*Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego; **AGH Akademia Górniczo-Hutnicza
Streszczenie
W gospodarce surowcami mineralnymi, duże znaczenie mają kruszywa mineralne ze względu na skalę produkcji i zużycia [średnio 6-7 Mg/osobę w roku]. Roczne wydobycie kruszyw na świecie szacuje się na 40 mld ton, co stanowi około 2/3 wydobycia wszystkich surowców kopalnych. Coraz częściej wiele państw staje przed problemem krajowego lub lokalnego niedoboru naturalnych zasobów kruszyw. Największe ilości kruszyw zużywa budownictwo i drogownictwo, ale również w innych gałęziach gospodarki kruszywa są ważnym surowcem.
Ograniczone zasoby surowców mineralnych możliwych do wydobycia w UE powodują, że ostatnio coraz większą uwagę przywiązuje się do racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi i wykorzystania surowców wtórnych. Polityka surowcowa UE w dokumencie z 2008 roku, jako jeden z głównych celów przewiduje maksymalne wykorzystanie surowców wtórnych do produkcji wyrobów o jakości nie ustępującej produktom z surowców naturalnych.
W artykule przedstawiono obecny stan produkcji i zastosowania kruszyw z surowców wtórnych [odpadowych] w Polsce na tle produkcji tych kruszyw w Unii Europejskiej. Szczególną uwagę zwrócono na podział i nazewnictwo poszczególnych grup kruszyw [sztuczne, wtórne, z recyklingu], ogólnie nazwanych kruszywami alternatywnymi w porównaniu do kruszyw naturalnych [żwirowo-piaskowych i łamanych]. Kruszywa alternatywne stanowią uzupełnienie produkcji i zużycia kruszyw naturalnych, a ich produkcja wpisuje się w podstawowe cele i zasady racjonalnej gospodarki odpadami polegającej miedzy innymi na: minimalizacji wielkości odpadów, minimalizacji ich wpływy na środowisko, odzysk zgodny z zasadami ochrony środowiska. W krajach z rozwiniętą gospodarką i dużą świadomością ekologiczną produkcja kruszyw alternatywnych stanowi znaczący odsetek łącznej produkcji kruszyw. Wyróżniającymi się pod tym względem krajami są Wielka Brytania i Holandia, w których udział kruszyw alternatywnych stanowi około 25% łącznej produkcji kruszyw. W Polsce wskaźnik ten wynosi niespełna 12% [około 30 mln ton]. W najbliższych latach może jednak nastąpić zmniejszenie produkcji kruszyw z odpadów wydobywczych i hutniczych, co związane jest z wyczerpywaniem się bazy zasobowej starych składowisk i hałd dogodnych do eksploatacji (rozbiórki). Uzupełnienie utraconych zdolności produkcyjnych może nastąpić poprzez wzrost wykorzystania kruszyw z recyklingu, jak również większe wykorzystanie odpadów wydobywczych z bieżącej produkcji węgla kamiennego, a także produkcji kruszyw lekkich z osadów ściekowych, dennych itp.
Słowa kluczowe
kruszywa naturalne, kruszywa alternatywne, podział kruszyw
Production and Application of Aggregates Made of Waste Recyclables
Abstract
In management of mineral resources, an important role is played by mineral aggregates due to the scale of production and consumption [6-7 Mg per person a year on average]. The annual extraction of aggregates is estimated at the level of 40 billion tons, which constitutes approximately 2/3 of global extraction of all mine resources. More often many countries face the problem of national or local shortage of natural resources of aggregates. The largest amounts of aggregates are used in the civil engineering and road construction industries but also in other industry branches they are an important raw material. Limited mineral resources possible to be extracted in the EU are the reason why recently, more attention has been drawn to reasonable management of natural resources and the usage of recyclables. The EU resource policy in a document from 2008 anticipates, as one of the main goals, the maximum use of recyclables for production of goods offering quality which is not worse that the quality of goods made from natural resources.
The article presents the current state of production and application of aggregates made of waste recyclables in Poland as compared to the production of such aggregates in the European Union. Particular attention was drawn to the division and names of particular aggregate groups (artificial, from waste or recycled aggregates), generally called alternative aggregates as compared to natural aggregates (sand and gravel mix, crushed stone aggregate].
Alternative aggregates are a supplement of production and consumption of natural aggregates while their production meets the basic aims and principles of reasonable waste management which consists in the following: minimising the volume of waste, minimising its impact on the environment, recovery compliant with the principles of environmental protection. In countries with developed economy and high eco-awareness, the production of alternative aggregates constitutes a significant share of the total aggregate production. Great Britain and the Netherland stand out in this respect, and their share of alternative aggregates is approximately 25% of total aggregate production. In Poland, this index is only 12% (approximately 30 million tons). Nevertheless, in the upcoming years aggregate production using extraction and steel waste may be reduced which is connected with exhaustion of the resource base of old dumping sites and heaps which allow exploitation (removal). The lost production capacities may be supplemented by increasing the use of recycled aggregate as well as higher use of extraction waste from the existing production of hard coal, as well as the production of light aggregates from sewage deposits and bottom sediments etc.
Key words
natural aggregates, alternative aggregates, aggregate division
Pełny tekst / Full text
PDF (Polish)
