Tomasz Kijek
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Streszczenie
Aktywność przedsiębiorstw w zakresie wdrażania innowacji sprzyjających środowisku można rozpatrywać w aspekcie oddziaływania dwóch grup czynników o charakterze zewnętrznym, tj. czynników ekonomiczno-rynkowych oraz czynników administracyjno-nakazowych. W pierwszym przypadku motywy podmiotów rynkowych do wprowadzania ekoinnowacji wynikają z rachunku ekonomicznego oraz presji rynkowej, przy czym działalność mechanizmu rynkowego może być korygowana przez państwo w oparciu o instrumenty ekonomiczne pozwalające na internalizację efektów zewnętrznych. Z kolei, w drugim przypadku czynnikiem stymulującym przedsiębiorstwa do aktywności innowacyjnej są prawne regulacje środowiskowe w postaci standardów obejmujących zalecenia i nakazy. Należy podkreślić, iż dominujący w literaturze przedmiotu pogląd o silniejszym wpływie na ekoinnowacje instrumentów środowiskowych o charakterze ekonomicznym, np. podatki lub prawa zbywalne, w porównaniu do instrumentów z obszaru polityki administracyjno-nakazowej typu „command and control”, np. normy wyników i technologii, nie znajduje jednoznacznego potwierdzenia w wynikach badań empirycznych.
Analiza wyników badania dotyczącego aktywności przedsiębiorstw europejskich w zakresie wdrażania ekoinnowacji, przeprowadzonego na zlecenie Komisji Europejskiej na losowo dobranej próbie składającej się z 5222 przedstawicieli kadry zarządzającej małych i średnich przedsiębiorstw z 27 krajów UE, wskazuje, że najczęściej deklarowanym rodzajem wdrożonych ekoinnowacji były nowe rozwiązania o charakterze procesowym. Wśród najbardziej aktywnych podmiotów rynkowych w tym obszarze działalności innowacyjnej znalazły się przedsiębiorstwa z Polski, Malty i Luksemburga. Z kolei najmniejszą skłonność do ekoinnowacji procesowych wykazywały przedsiębiorstwa węgierskie. Kolejne miejsca pod względem częstości wskazań zajmowały ekoinnowacje produktowe/usługowe oraz ekoinnowacje organizacyjne. W przypadku ekoinnowacji produktowych/usługowych stanowiących nowość w skali rynku najwyższy udział deklaracji wprowadzenia tego typu ekoinnowacji odnotowano wśród przedsiębiorstw z Cypru, zaś najniższą wśród podmiotów z Węgier. Natomiast najwyższy odsetek firm wprowadzających ekoinnowacje organizacyjne wystąpił w grupie podmiotów z Polski i Luxemburga.
Wśród czynników bardzo silnie stymulujących do wdrożenia ekoinnowacji indagowani respondenci wskazywali najczęściej przewidywany wzrost cen energii, przy czym najwyższy odsetek takich odpowiedzi odnotowano wśród przedsiębiorstw z Cypru, Grecji i Hiszpanii. Kolejnymi dwoma czynnikami, których wpływ na wdrażanie ekoinnowacji respondenci ocenili jako bardzo ważny, okazały się wysokie bieżące ceny energii oraz wysokie bieżące ceny materiałów. Z kolei, istniejące regulacje okazały się przesłanką najrzadziej wskazywaną jako tą o dużym znaczeniu dla procesu absorpcji ekoinnowacji. Należy zauważyć, że wśród przedsiębiorstw najczęściej postrzegających obowiązujące standardy jako czynnik bardzo silnie stymulujący do wprowadzania innowacji sprzyjających środowisku były podmioty z Bułgarii oraz Rumunii.
Wyniki estymacji parametrów modeli regresji logistycznej przedstawiających zależności pomiędzy skłonnością do ekoinnowacji a siłą oddziaływaniem uwarunkowań zewnętrznych pozwalają na wyciągnięcie wniosku, że czynnikami mającymi istotny, pozytywny wpływ na wdrażanie ekoinnowacji są: wzrost popytu rynkowego na „zielone” produkty, wysokie ceny materiałów oraz dostęp do subsydiów i zachęt fiskalnych.
Słowa kluczowe
ekoinnowacje, wdrażanie w przedsiębiorstwach
Pełny tekst
PDF (English)
