Armand Kasztelan
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Streszczenie
Wobec ogólnej dostępności klasycznych czynników produkcji, wynikającej z postępujących procesów globalizacji, jakość środowiska coraz częściej traktowana jest jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego, w tym jako istotny element budowania przewagi konkurencyjnej na poziomie mezo-ekonomicznym.
Osiąganie przewagi konkurencyjnej nad innymi regionami w oparciu o istniejący potencjał środowiskowy, umiejętność jego wykorzystania w procesach wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego oraz niski poziom antropopresji, określić można mianem środowiskowej konkurencyjności regionu.
Środowiskowa konkurencyjność regionów to koncepcja, która doskonale wpisuje się w podstawowe założenie zrównoważonego rozwoju. Właściwe wykorzystanie potencjału środowiskowego, po pierwsze, pozwala na wygenerowanie dodatkowych efektów ekonomicznych, po drugie, przyczynia się do dalszej poprawy stanu środowiska i uzyskaniu dzięki temu efektów synergii, po trzecie, sprzyja realizacji celów społecznych, poprzez spadek bezrobocia w regionie i ogólną poprawę jakości życia.
W artykule przedstawiono ocenę środowiskowej konkurencyjności województwa lubelskiego i zachodniopomorskiego. Przeprowadzono analizę wskaźników stanu, presji i ochrony środowiska, wykorzystując w tym celu metodę rangowania (punktową). W ramach poszczególnych wskaźników, województwom przypisano punkty od 1 do 16, w zależności od miejsca zajmowanego pod względem danego wskaźnika w kraju. Następnie, punkty te zsumowano, uzyskując łączny wynik dla badanych regionów.
Wyniki badań pokazały, że województwa: lubelskie i zachodniopomorskie, należą do regionów charakteryzujących się przeciętnym poziomem środowiskowej konkurencyjności w skali kraju. W 2010 r. zajmowały one odpowiednio 8 i 9 miejsce w rankingu polskich województw, przy czym w porównaniu z rokiem bazowym (2004), województwo lubelskie odnotowało spadek o 2 miejsca, natomiast Zachodniopomorskie poprawiło swoją pozycję o 4 miejsca.
W 2010 r. region lubelski uzyskał ponadprzeciętne wyniki w odniesieniu do 15 z 26 wskaźników (prawie 58%), natomiast województwo zachodnio-pomorskie w odniesieniu do 12 wskaźników (nieco ponad 46%).
Do mocnych stron województwa lubelskiego, w zakresie kształtowania się wskaźników środowiskowych, można zaliczyć: wysoki stopień redukcji emisji zanieczyszczeń gazowych wytworzonych w zakładach szczególnie uciążliwych dla środowiska, stosunkowo niski poziom zużycia wody w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca miast oraz niski udział ścieków przemysłowych i komunalnych odprowadzonych do wód lub do ziemi.
Biorąc pod uwagę występowanie na terenie województwa obszarów cennych przyrodniczo dużą różnorodność biologiczną oraz zróżnicowany krajobraz, zasadnym wydaje się promowanie Lubelszczyzny jako regionu turystycznie i rekreacyjnie atrakcyjnego. Dodatkowym atutem w tym zakresie jest także wysoki udział parków i terenów zieleni osiedlowej.
Z kolei, województwo zachodniopomorskie charakteryzuje się stosunkowo dobrze rozwiniętym systemem ochrony przed emisją ścieków, wysokim udziałem gruntów pod wodami powierzchniowymi i gruntów leśnych oraz relatywnie wysokim udziałem upraw ekologicznych w powierzchni województwa.
Podobnie jak Lubelszczyzna, województwo zachodniopomorskie również powinno szukać szans rozwoju w obszarze produkcji żywności ekologicznej oraz w branży turystycznej. Warto przy tym nadmienić, że w odniesieniu do pierwszego obszaru działalności, województwo zachodniopomorskie dysponuje przewagą w postaci niskiego stopnia zagrożenia gruntów rolnych erozją wietrzną oraz znacznymi zasobami wód podziemnych, charakteryzującymi się wysokimi parametrami jakościowymi.
Wykorzystanie przewagi konkurencyjnej w oparciu o środowiskowe czynniki rozwoju będzie możliwe, przy założeniu, że podjęte zostaną odpowiednie działania marketingowe. Samorządy powinny promować ekologiczny wizerunek regionu, a tym samym zachęcać potencjalnych inwestorów do realizacji projektów, wykorzystujących w sposób zrównoważony potencjał środowiska.
Słowa kluczowe
środowiskowa konkurencyjność; potencjał środowiskowy
Pełny tekst
PDF (English)
